চিৰযুগমীয়া ঢৌ তুলি

চিৰযুগমীয়া ঢৌ তুলি ঢৌ তুলি
চিৰ নতুন পানচৈ উটি যায়।
জিলমিলীয়া ঢৌ তুলি টৌ তুলি
সময়-নদীত পট আঁকি আঁকি যায়।
অণু-পৰমাণু হৈ কাৰ আশা-ৰেণু উৰে
আজি উৰে?

অ' অ' অ' মােৰ মন গীতিকাৰ
চোৱাহি চোৱাহি
হৃদয় বিলাই কোন যায়।

জিমিলীয়া টৌ তুলি ঢৌ তুলি ঢৌ তুলি
পদুম সুৰৰ পানচৈ উটি যায়
অণু-পৰমাণু হৈ কাৰ আশা-ৰেণু উৰে
আজি উৰে?

উজনি পানীতে, মৰমী সোঁততে
চিত্রলেখীয়া চিৰসেন্দুৰৰ
হংসকাপেৰে বুৰঞ্জী লিখে
অ' অ' অ' মােৰ মন সুৰকাৰৰ

গােৱাহি গােৱাহি
সুৰৰ আজি সীমা নাই।।

মেঘে গি গি কৰে
আ-হা হি হি মেঘে কৰে
বা লাগি আগলতি
কলাপাত লৰে
এজাক যেন বৰষুণ
আহোঁ আহোঁ কৰে।।

বহু দিনে ছন পৰা
মােৰ গাঁৱৰ মাটিডৰা
চহ কৰি সেউজ কৰিম
আনন্দে নধৰে।।

ধান নিদিওঁ ঋণাে নলওঁ
সুদ নিদিওঁ আৰু।
মহাজনৰ নিঠুৰ বুধি
সহোঁ কেলেই বাৰু?

বহুতাে যে ঘাম সৰালোঁ
তেজো বুকুৰ বহু দিলোঁ
কাচিখনত শান দিলোঁ
সাহস ভৰি পৰে।

কত জোৱানৰ মৃত্যু হ'ল

কত জোৱানৰ মৃত্যু হ’ল
কাৰ জীৱন যৌৱন গ'ল।

সেই মৃত্যু অপৰাজেয়
তেনে মৃতক নহলাে মই কিয়?

হেনাে হিমালয় ভাৰতৰ প্ৰহৰী
তাহানি শুনিছিলোঁ কাহিনী
পিচে মৃত জোৱানসৱে চিঞৰিছে—
“লাগে চিৰজাগ্রত এটি বাহিনী।”

আজি কামেং সীমান্ত দেখিলোঁ
দেখি শত্ৰুৰ পশুত্ব চিনিলো,
আৰু মৃত মৌন শত জোৱানলে’
মােৰ অশ্ৰু-অঞ্জলি যাচিলোঁ।।

কত পিতৃ পুত্ৰহাৰ হ’ল

কোন মাতৃৰ বুকু শুদা হ’ল ৰঙা সেন্দুৰ কাৰ মচা গ’ল

কাৰ বাসনা অপূর্ণ ৰ’ল।। প্রতি জোৱানৰক্তৰে বিন্দু

হ’ল সাহসৰ অনন্ত সিন্ধু সেই সাহসৰ দুর্জেয় লহৰে যাচিলাে প্রতিজ্ঞা জয়ৰে।। আজি কামেং সীমান্ত দেখিলোঁ

দেখি শত্ৰুৰ পশুত্ব চিনিলোঁ আৰু মৃত মৌন শত জোৱানলে’

মােৰ অশ্ৰু-অঞ্জলি যাচিলোঁ।।

মহাবাহু ব্ৰহ্মপুত্র, মহামিলনৰ তীর্থ

-কথা -
স্বকীয় ৰূপ হৈ ব'হাগনাে আহে ক'লৈ ?
ব্রহ্মপুত্র দুয়াে পাৰলৈ নহয় জানাে?
এই ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ মহান ঐতিহ্যই বা কি?

-গীত -
মহাবাহু ব্রহ্মপুত্র, মহামিলনৰ তীর্থ
কত যুগ ধৰি আহিছে প্রকাশি
সমন্বয়ৰ অৰ্থ ।।
সুদূৰ কান্যকুঞ্জৰে পৰা বাৰভূঞা আহিছিলে
সেই বংশতে শংকৰদেউ ইয়াতে জনমিলে।
মৰুৰ দেশৰে আজান ফকীৰে
মধুৰ জিকিৰ ৰচিলে
দিল্লীৰ দিলােৱাৰে আহি হস্তী পুথি আঁকিলে
পঞ্চনদীৰ টেগ বাহাদুৰে ধৰ্মৰ সেঁতু গঢ়িলে
সমন্বয়ৰ দেখুৱালে কত প্রকাশ স্বতঃস্ফূর্ত।
দূৰৈৰ লাচিতে শৰাইঘাটতে শত আগচিলে
জাতি ধর্ম ভাষা সৱাকে স্বদেশ প্রেমেৰে বান্ধিলে
কিৰাট পুত্র বিষ্ণু ৰাভাই মাটিৰ কৃষ্টি জীয়ালে
সমন্বয়ৰ দেখুৱালে কত প্রকাশ স্বতঃস্ফুর্ত।

পদ্মা নদী।

পদ্মা নদীৰ ধুমুহাত পৰি কত শতদল আহিলে
লুইতৰ দুয়াে পাৰে কতনা অতিথি আদৰিলে
কিছু ল’ব লাগে, কিছু দিব লাগে, জীণ যাবলে’ হলে
মিলিব লাগে, মিলাব লাগে, ৰবীন্দ্রনাথে ক'লে,
অগ্রৱাল জ্যোতিয়ে ইয়াতে জ্যোতিৰ প্ৰপাত বােৱালে
অজীণ পাতকী সৱৰ চক্ৰ জ্যোতিৰে কৰি ব্যর্থ।

মই যেন আজীৱন

-কথা -
মই যেন আজীৱন উৰণীয়া মৌ
জিৰাবৰ নাই তৰু-তৃণ।

- গীত  -
মই যেন আজীৱন উৰণীয়া মৌ
জিৰাবৰ নাই তৰু-তৃণ।
জিৰণীয়া মৌ দেখি
ভাবে একেদিন
মই কিয় ঠিকনাবিহীন।
ঠিকনাবিহীন।

কত ৰস চুহিলোঁ অভিজাত কুসুমৰ বনফুলে যাচিলে ভঁৰাল ৰসৰ
তিতা ৰসাে গােটালোঁ মিঠা বুলি
তােমাৰ ৰূপৰ ৰস তুলনাবিহীন।
তুলনাবিহীন।।

মই বাৰু উৰণীয়া মৌৱেই হলাে
মােৰ জানাে জিৰাবৰ নাই অধিকাৰ ?
জিৰণি লওঁ যদি তােমাৰ তৃণত
নেজানাে ক্ষতি কি হয় কাৰােবাৰ।
এদিন কৈছিলোঁ মােৰ হ’বা শেষ ঠিকনা
সঁচা নকৰিলা সেই কল্পনা
সঞ্চিত মৌ ধৰাত ছটিয়াই
উৰি উৰি হৈ যাম জ্যোতিতে বিলীন। জ্যোতিতে বিলীন।।

বুকু হম্‌ হম্‌ কৰে 

দেশৰ চৌপাশেৰে গড় সুপৰিকপ্লিতভাৱে
ৰক্ষা নকৰিলেই
দেশৰ চন্দ্রমা
এন্ধাৰে আবৰে
আৰু তেতিয়াই আমাৰ
বুকু হমহমায়—

বুকু হম্‌ হম্‌ কৰে—মােৰ আই
কোনে নিদ্রা হৰে—মােৰ আই
পুত্র হৈ মই কিমতে তৰোঁ ?
আই, তােৰে হৈ মই মৰোঁ।

দেশৰ চন্দ্রমা
কাল এন্ধাৰে আৱৰে
অগনিকালিকা
দেহ ৰন্ধ্রে ৰন্ধ্রে চৰে।

বজ্ৰ সম দৃঢ় আই
চৌপাশৰে গড়
চৌপাশৰে গড় ভেদিম
কিঞ্চিতাে নাই পৰ।

যাচিম সান্ত্বনা
আই মুক্তি-প্রভাতেৰে
থাপিম থাপনা
আই শােণিত তিয়াগেৰে।

বিস্তীর্ণ পাৰৰে

বিস্তীর্ণ পাৰৰে
অসংখ্য জনৰে
হাহাকাৰ শুনিও
নিশব্দে নীৰৱে
বুঢ়া লুইত তুমি
বুঢ়া লুইত বােৱা কিয় ?

নৈতিকতাৰ স্খলন দেখিও
মানৱতাৰ পতন দেখিও
নির্লজ অলসভাৱে বােৱা কিয় ? জ্ঞানবিহীন নিৰক্ষৰৰ
খাদ্যবিহীন নাগৰিকৰ
নেতৃত্ববিহীনতাত নিমাত কিয় ?

সহস্র বাৰিষাৰ
উন্মাদনাৰ
অভিজ্ঞতাৰে
পংগু মানৱক
সবল সংগ্রামী
আৰু অগ্রগামী
কৰি নােতােলাঁ কিয় ?

ব্যক্তি যদি ব্যক্তিকেন্দ্রিক
সমষ্টি যদি ব্যক্তিত্বৰহিত
তেনে শিথিল সমাজক নাভাঙা কিয় ? তুমি যদি ব্রহ্মৰে পুত্র
সেই পিতৃত্ব তেনে নাম মাত্র
নহ'লে প্রেৰণা নিদিয়া কিয় ?

উন্মত্ত ধৰাৰে
কুৰুক্ষেত্ৰৰে
শশয্যাকে
আলিংগন কৰা
ভীষ্মৰূপী
অজস্ৰ বীৰক
জগাই নােতােলা কি?

উপহাৰ

বুকুৰে মাজতে তুমি মন মোৰ

দিঠকত তুমি বহু দূৰ।

নিজৰাৰ দৰে তুমি আছা বৈ

সিৰে সিৰে মোৰ ৰক্ত হৈ,

একা বেঁকা জীৱন পথত

সান্তনা তুমি মনৰ।

ৰ'দালি আহে ডাৱৰ ফালি,

বৰষাৰ শেষত সেয়া তুমি নেকি?

তুমি মোৰ সেই কাহিনী,

আনে ফুৰে যি বিচাৰি।

দুচকু মেলি দুই ওঁঠৰে হাঁহিটি

চাওঁ থমকি সকলো পাহৰি।

স্মৃতি প্ৰতাপী সমলয় অনুভূতিৰ

মানুহে ইয়াকেই প্ৰেম বোলে নেকি?

কাষতে তোমাৰ ৰ'ম ছাঁয়া হৈ 

পৰিব নিদিওঁ ভাঙি। 

সময়ৰ পাতত ল'বা লিখি,

মোৰ এই মৰম তোমাৰ বুলি

তুমি যেন উপহাৰ এটি।

সুবাসে তোমাৰ সাৱটি যায়

অনুৰাগৰ দুবাহু জো্ৰাই।

খোজতে তোমাৰ চুলি নাচি যায়

নাচোনে আহি ৰিঙিয়াই।

কাষে কাষে খোজ মিলাই

হৃদয় নাচি, নাচি নাচি যায়।

আজি যতে থাকোঁ জীয়াই

মৰো তোমাতে সদায়।

শীতল দুই ওঁঠৰ স্মৃতি সোঁৱৰাই

পৰশৰ পিয়াসী হুমুনিয়াহে কৈ যায়,

"পূৰ্ণতাৰে আৱৰাৰ দৰে তুমিও যে মোক

কিমান ভাল পোৱা" ।।

দুচকুতে দুচকু থলে 

লাজে চকু ঢাকি যায় ।

কেতিয়াবা তোমাক কন্দুৱাও যদি 

ক্ষমা কৰি দিবা তুমি

তুমি যেন উপহাৰ এটি।।